آیا حجاب نتیجه عفاف است، یا عفاف نتیجه حجاب و آیا می شود کسی با حیا باشد، پاک باشد ولی حجاب کامل نداشته باشند؟

در ابتدای بحث به توضیحاتی در باره عفاف و حیا می پردازیم و سپس به پاسخ سوال شما خواهیم پرداخت:
حیا و عفاف یکی از مهم ترین صفات نفسانی است که تأثیر فراوانی بر حوزه های مختلف زندگی اخلاقی ما دارد. نقش بارز این تأثیر، بازدارندگی است.
«حیا» در لغت به مفهوم شرمساری و خجالت است که در مقابل آن «وقاحت» و بی شرمی قرار دارد.[ ابن منظور: لسان العرب، ج 8، ص 51؛ مفردات الفاظ القرآن، ص 270، و ابن اثیر: نهایه، ج 1، ص 391. 
] در فرهنگ عالمان اخلاق، حیا نوعی انفعال و انقباض نفسانی است که موجب خودداری از انجام امور ناپسند در انسان می گردد و منشأ آن ترس از سرزنش دیگران است. (ابن مسکویه: تهذیب الاخلاق، ص 41؛ طوسی:اخلاق ناصری، ص 77.)
مطالعه دربارة مفهوم «حیا» در آیات و روایات نشان می دهد که منشأ پیدایش این حالت، درک حضور در محضر ناظری آگاه، محترم و گرانمایه است. ناظر در حیا شخصی است که مقام و منزلت او در چشم فاعل عظیم و قابل احترام باشد.
شایان ذکر است که اگرچه چهرة بارز و جوهرة حیا، بازدارندگی از ارتکاب اعمال زشت است، قهراً این بازدارندگی، انجام اعمال نیک را در پی خواهد داشت.
ارزش حیا:
رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ حیا را زینت آدمی شمرده و فرموده است: «بی شرمی با هیچ چیز همراه نشد مگر این که آن را زشت گردانید و حیا با هیچ چیز همراه نگشت، مگر این که آن را آراست.»[ شیخ مفید، امالی، ص 167]
امام علی ـ علیه السّلام ـ می فرماید: «حیا پیشه کن که حیا نشانة نجابت است»[آمدی: غررالحکم، ح 6082.] اهمیت حیا در حدّی است که امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «ایمان ندارد کسی که حیا ندارد.»[کلینی: کافی، ج 2، ص 106]
اسباب و موانع حیا و عفت:
اسباب حیا و عفت:
1 . عقل: رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ در پاسخ راهب مسیحی (شمعون بن لاوی بن یهودا) که از او در بارة ماهیت و آثار عقل پرسیده بود، فرمود:
عقل موجب پیدایش حلم است و از حلم، علم و از علم، رشد و از رشد، عفاف و از عفاف، خویشتن داری، و از خویشتن داری، حیا، و از حیا، وقار، و از وقار، مداومت بر عمل خیر و تنفّر از شرّ، و از تنفّر از شر، اطاعت نصیحت گوی، حاصل می گردد.(حرّانی: تحف العقول، ص 19)
2 . ایمان: امام صادق ـ علیه السّلام ـ می فرماید: «ایمان ندارد کسی که حیا ندارد.»[کلینی: کافی، ج 2، ص 106، ح 5]
موانع حیا و عفت:
همچنین در روایات، اموری به عنوان موانع حیا و یا به عبارت دیگر علل بی حیایی یا کمی حیا معرفی شده اند که مهم ترین آنها به شرح زیر است:
یک. از میان برداشتن پرده ها و حریم ها: از امام کاظم ـ علیه السّلام ـ به یاران خود توصیه می فرمود: پردة شرم و آزرم میان خود و برادرت برمدار، و مقداری از آن باقی گذار؛ زیرا برداشتن آن، برداشتن حیا است. [همان، ج 2، ص 672، ح 5.]
دو. دست نیاز به سوی مردم دراز کردن: امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: «دست نیاز به سوی مردم دراز کردن، عزت را سلب می کند و حیا را می برد.»[همان، ج 2، ص 148، ح 4]
سه. زیاد سخن گفتن: امام علی ـ علیه السّلام ـ فرمود: هر که پرگفت، راه خطا بسیار پوید، وآنکه بسیار خطا کرد شرم او اندک شود، و آنکه شرم او اندک شود، پارسایی او کم گردد، و آنکه پارسایی اش اندک گردد، دلش بمیرد.[ نهج‌البلاغه، حکمت 349]
چهار.شراب خواری: به امام رضا ـ علیه السّلام ـ منسوب است که در شرح علت تحریم خمر فرمود: «خداوند تعالی شراب را حرام فرمود؛ زیرا شرابْ تباهی می‌آورد، عقل ها را در شناخت حقایق باطل می کند و شرم و حیا را از چهره فرد می زداید.»[فقه الرّضا ـ علیه السلام ـ ، ص 282]
از مطالبی که گفته شد می توان اینگونه برداشت کرد که:
اولاً: حجاب، یکی از مصادیق مهم عفاف است؛ اما همه ی عفاف و حیا در حجاب نیست؛ یعنی ممکن است کسی حجاب داشته باشد اما از حیا و عفت کاملی برخوردار نباشد. بعنوان مثال: ممکن است کسی حجاب داشته باشد اما از عفت در کلام و رفتار و دیدار برخوردار نباشد!
دکتر بانکی در کتاب حیاء خود (ص 37 و 65) می فرمایند: «در حقیقت، عفت و پاکدامنی همانند پرده آخری است که بواسطه ی دو پرده دیگر یعنی حجاب و حیا، محافظت می شود... حیا جلوه هایی دارد؛ از جمله: حیا در دیدار، حیا در گفتار، حیا در شنیدار، حیا در دیدار، حیا در کردار و بالاخره حیا در پوشش انسان می باشد. در حیوانات، پوشش موضوعیت ندارد. این انسان است که بخاطر حیا، خود را می پوشاند؛ حتی اگر هیچکس نزد او نباشد.»
ثانیاً: محال است کسی حجاب کامل نداشته باشد و از حیا کاملی برخوردار باشد؛ در حقیقت می توان گفت که: هر قدر حجاب، ناقصتر، حیا، کمتر! حیا در خانم ها همان نیرویی است که باعث می شود او خود را از نامحرم بپوشاند و میان خود و نامحرمان حجاب ایجاد کند. کسی که پوشش اسلامی ندارد یا ضعیف است به همان میزان حیایش نیز ضعیف می باشد. البته ممکن است همین شخص از حیث گفتار حیا داشته باشد و هر حرفی را نزند و یا به لحاظ شنیداری صاحب حیا باشد و یا در مورد برخی واجبات و محرمات دیگر از خدا حیا کند ولی به لحاظ حفظ پوشش حیایش ضعیف خواهد بود.
و جمله پایانی اینکه: حیا همچون پازلی است که یکی از قطعات بزرگ و مهم آن، حجاب است.
پیروز و موفق باشید.